Jezelf vinden, hoe dan?? Over het wiel van Samsara en praktische oefeningen om dichter bij jezelf te

Je komt ze overal tegen in reclames, films en tijdschriften; spreuken als:

"Volg je hart"

"Van binnen weet je het"

"Ware rijkdom zit van binnen"

"Je kan pas van de ander houden als je van jezelf houdt"

"Wees jezelf"

En misschien denk je dan wel; "Allemaal leuk en aardig, maar hoe dan??"

Dit decennium(millennium?) lijkt in toenemende mate in het teken staan van "de speurtocht naar jezelf". Misschien komt het door de huidige staat van welvaart, waarin we relatief veilig en ontspannen kunnen functioneren. Hierdoor ontstaat tijd en ruimte om jezelf vragen te stellen als: "Wie ben ik?", "Wat weerhoudt mij ervan om mezelf te zijn?" Hoe bevrijd ik mezelf en hoe bereik ik "verlichting"? Als je het mij vraagt een prachtige ontwikkeling die alleen maar veel moois kan brengen voor de toekomst.

Ik wil in deze blog eerst een stukje theorie beschrijven en vanuit een boeddhistische invalshoek kijken naar deze speurtocht naar jezelf. Maar ik wil vooral ook toepasbare praktijktips geven in vijf oefeningen. Er wordt veel geschreven over "jezelf vinden", maar hoe dat dan moet blijft vervolgens meestal een vraagteken.

Het wiel van Samsara

Veel mensen zijn op een of andere manier onbevredigd door de wereldse- en maatschappelijke verleidingen die zogenaamd vervulling moeten bieden. Financiële- en materiële middelen lijken niet erg bij te dragen aan het innerlijke geluk, tenminste niet op de langere termijn. De aanschaf van die nieuwe telefoon, tv, carrière, huis of nieuwe geliefde geeft wel een kortstondig euforisch en bevredigend -ik ben compleet- gevoel, maar al snel moet er weer een nieuw doel worden bedacht of een nieuwe aanschaf komen om (weer)opnieuw iets te hebben om voor te leven. Want dan is mijn leven compleet en heb ik alles wat mijn hartje begeert.

Het leven is zo al snel een aaneenschakeling van bewegen van doel naar doel, om steeds kortstondige -ik ben compleet- bevrediging te kunnen ervaren.

Deze cyclus gaat door en door en blijft een onbevredigende speurtocht naar geluk. Het lijkt vaak wel de grootste drive van de maatschappij te zijn als ik om me heen kijk.

Is dat het dan, het leven??

Volgens de boeddhistische filosofie is dit niet het leven, maar het wiel van lijden: Het "wiel van Samsara". (zie bijbehorende afbeelding bovenaan de tekst)

Deze cyclus bestaat -kort gezegd- uit:

1. Hunkering(grijpen) naar bevrediging en genot; het behalen van een doel of bemachtigen van een middel= materieel, relationeel of financieel, vervolgens;

2. Bereiken van het doel met hierbij kortstondig geluk, al snel gevolgd door;

3. Teleurstelling omdat het leven nog steeds niet compleet is, met als gevolg:

4. De hunkering naar nieuw genot. Wat dezelfde vicieuze cirkel weer opnieuw opstart.

Ondertussen zijn we ook allerlei zaken zoals emoties, personen en handelingen die we moeilijk of lastig vinden in het bestaan, aan het vermijden en/of proberen we die te voorkomen. Dat doen we omdat die zaken ons -naar verwachting- lijden(pijn) doen opleveren. Deze zaken duwen we -grotendeels onbewust- van ons weg, zodat we de pijnlijkheden niet hoeven te ervaren.

Dit grijpen naar genot en wegduwen van lastigheden zijn de drijfveren achter het wiel van Samsara.

In de basis is deze vicieuze cirkel gefundeerd op een gemis of tekort; het gevoel van niet compleet zijn, een leegte. Vervolgens gaan we op zoek naar iets -buiten onszelf- om deze leegte op te vullen, wat nooit lukt. Want deze leegte bevindt zich in jezelf.

Niet leven in het NU

Het gevolg van deze manier van leven is dat alles steeds draait om een doel in de toekomst. Het NU is nu nog niet af/compleet/bevredigend genoeg, maar wordt dat wel in de toekomst, als het desbetreffende doel maar behaald is. In de paradoxale hoop en verwachting dus dat het NU straks beter wordt. Het is paradoxaal omdat tevredenheid en geluk gevoelens zijn, en gevoelens kun je alleen maar in het NU ervaren!

Nirvana, de Hemel en de Hel

De cirkel kan levenslang(of meerdere levens lang) duren, totdat iemand wakker wordt en zichzelf hieruit bevrijdt. Deze bevrijding wordt Nirvana genoemd(de verlossing of verlichting). De bevrijding vindt plaats op het moment dat iemand zijn "ware zelf" ontdekt en zich niet langer laat controleren door zijn ego. Het ware zelf is al compleet van zichzelf, waardoor al het zoeken stopt en er dankbaarheid en tevredenheid voor in de plaats komt. Deze bevrijding wordt ook wel vergeleken met de "Hemel", terwijl Samsara als tegenstelling staat voor de "Hel".

Ego

Je zou kunnen zeggen dat het ware zelf een staat van zijn is, die overblijft als iemand de jas van zijn ego uittrekt. Het ego staat in dit geval voor het aangeleerde zelfbeeld(imago) zoals je naam, sofinummer, diploma's, werk, karaktereigenschappen, status etc. Alle dingen die na je geboorte aan je gehangen zijn en die in deze maatschappij staan voor "wie je bent".

Het ego vormt zo ook de gedachtestructuren die je over jezelf hebt en wie je bent/wilt zijn, wanneer je jezelf in de buitenwereld presenteert. Het ego is op die manier een erg rigide structuur die moet voldoen aan allerlei eisen die passend zijn voor je persoonlijkheid en imago. Ook hier zie je het grijpen naar "wenselijke eigenschappen" en het afstoten van "onwenselijke eigenschappen"uit het wiel van Samsara in terug wanneer je goed kijkt.

Bekijk dit mooie filmpje over het "ware zelf":

Conclusie

Kort door de bocht: Totdat je dus jezelf hebt gevonden is het min of meer je lot om onbevredigd te blijven zoeken naar iets of iemand buiten jezelf. Wat er toe leidt dat veel van de handelingen die je uitvoert in het dagelijkse leven, gedreven worden door behoeftigheid(om één of ander tekort op te vullen).

Van hieruit is het onmogelijk om bijvoorbeeld zuiver te blijven in relaties, goede keuzes te maken en verantwoord koopgedrag te hebben. Want je bent immers "slaaf" van je

mislukkende strategie om de leegte in jezelf te vullen met iets of iemand buiten jezelf.

Belangrijk dus om "jezelf te vinden" om steeds dicht bij jezelf te zijn bij het maken van keuzes, "onbehoeftig" in relaties te kunnen staan en vaker tevreden te zijn met wat je hebt. Want waar je vanuit een tekort steeds zoekt naar meer, groter en een beter, zul je altijd moeite hebben om de positieve kant van dingen te zien, dankbaar te zijn of tot vergeving in staat te zijn. Het glas blijft "halfleeg" in plaats van "halfvol".

Hoe dan? De praktijk

Net zoals een vliegtuig twee vleugels nodig heeft om in de lucht te blijven, zijn er twee vleugels op het pad van persoonlijke ontwikkeling:

1. Theorie

2. Praktijk

Theorie of filosofie bestuderen en erover praten is één ding, maar het in de praktijk brengen is iets heel anders. Het is vaak een hele opgave die veel toewijding, vallen en opstaan vereist. Alhoewel het een prachtig proces is waarin je vaak wordt beloond met intense positieve gevoelens, zul je aan de keerzijde ook te maken krijgen met intense

negatieve gevoelens.

Het wordt weleens vergeleken met omhoog kruipen door een bamboestok, je ziet het licht aan het einde van de tunnel, maar de tunnel zelf is vaak donker en beklemmend. Terugkeren is geen optie, want je kan alleen nog maar vooruit, of je nu wilt of niet.

Net als met alles in het leven, zul je moeten oefenen en ervaring moeten opdoen om te kunnen leren. En bij oefenen zijn oefeningen erg handig. Vervolgens kun je het geleerde gaan toepassen in de praktijk van het dagelijkse leven, wat eigenlijk de grootste oefening is.

De onderstaande vijf oefeningen hebben als het ware vanzelf uitwerking op het dagelijkse leven, zonder dat je hier iets extra's voor hoeft te doen. Je hoeft de oefeningen dus alleen maar gewoon te doen!

Objectief waarnemen

Tijdens de oefeningen is het leerproces het belangrijkste, en dus niet de uitvoering van de oefening! Het gaat erom nieuwsgierig te zijn naar wat je ervaart tijdens de oefening en dat is nooit goed of fout, het is gewoon een objectieve waarneming van iets. Je leert wat over jezelf en het is uiterst belangrijk daar geen oordeel over te hebben, maar juist vriendelijk voor jezelf te blijven.

Tip: wees scherp op je oordeel en keur ook deze niet af, maar merkt hem alleen maar op!

Veel plezier met de oefeningen!

De 5 oefeningen:

1) Verwelkom jezelf

Het is altijd fijn wanneer je het ergens moeilijk mee hebt, om dit te kunnen delen met iemand anders. Dat zorgt ervoor dat je je gevoelens en emoties uit, zodat deze zich kunnen ontladen. Jezelf verwelkomen helpt erbij om emoties binnen jezelf te kunnen ontladen, zodat je je er ook voor jezelf kunt zijn.

Deze oefening is fijn om de dag mee te starten. Maar ook in gevallen dat je je erg gespannen of emotioneel voelt, is hij behulpzaam om uit te voeren.

Laat je armen iets van je lichaam afhangen en richt je handpalmen naar voren, concentreer je even op je handpalmen, alsof je even alleen maar handpalmen bent. Concentreer je vervolgens op je hartgebied. Vervolgens breng je je handen langzaam naar je hart en laat je ze daar rusten terwijl je jezelf verwelkomt. Hierbij zeg je tegen jezelf(zachtjes of in jezelf): "Welkom.....(eigen naam)". Herhaal vervolgens dit gebaar en verwelkom jezelf opnieuw en voeg eraan toe hoe je je precies voelt op dit moment. Dus bijvoorbeeld: "welkom....(eigen naam) met je gehele gevoel van verdriet". Of welkom...(eigen naam) met je gevoel van plezier".

Of desnoods zeg je: "welkom...(eigen naam) met je gehele tegenzin tegen deze oefening!"

Maak op die manier het gebaar zo'n drie keer en verwelkom jezelf telkens precies met wat er is. En voel na wat de oefening met je doet.

Belangrijk: Observeer steeds wat je in je lichaam voelt bij het waarnemen van emoties. Bijvoorbeeld een verandering van energieniveau, of pijn of druk ergens in het lichaam? Of voel je jezelf misschien verharden of verzachten door een emotie? Waar voel je iets verharden of verzachten?

Kom je deze gevoelens vaker bij jezelf tegen in het dagelijkse leven?

2) Tijd met jezelf doorbrengen Vanaf het moment dat we geboren zijn, worden we omringt door anderen. Vanaf het moment dat we kunnen praten gaat er geen dag meer voorbij in stilte. Het is daarom ook te verwachten dat het ongemakkelijk kan zijn om alleen te zijn met jezelf. Om het contact met jezelf te verbeteren is het wel noodzakelijk om tijd in jezelf te investeren.

Doe eens wat vaker iets alleen wat je normaliter met iemand samen zou doen; uit eten, sporten, naar de film, een wandeling, op vakantie, een (stilte)retraite etc.

Onderzoek bij jezelf waarom het wellicht moeilijk of juist prettig voor je is om alleen te zijn. Wat precies maakt het moeilijk? Onrust? Schaamte? Angst? Nutteloosheid? Eenzaamheid? Of voel je je juist prettig? Wat is er precies prettig? Blijheid? Vrijheid? Zelfverzekerdheid?

Belangrijk: Observeer steeds wat je in je lichaam voelt bij het waarnemen van emoties. Bijvoorbeeld een verandering van energieniveau, of pijn of druk ergens in het lichaam? Of voel je jezelf misschien verharden of verzachten door een emotie? Waar voel je iets verharden of verzachten?

Kom je deze gevoelens vaker bij jezelf tegen in het dagelijkse leven?

3) Meditatie

In feite is meditatie ook een manier om tijd door te brengen met jezelf in stilte. Een mooie oefening om dingen over jezelf en de werking van je brein te leren. Tevens oefen je met in het nu te verblijven.

Tijdens meditatie probeer je je aandacht bij een "anker" in het nu te houden, een mooie ingang hiervoor is bijvoorbeeld de ademhaling. Maar het mag van alles zijn, alles wat je kan waarnemen met je zintuigen en waar je je aandacht op gericht kan houden.

Zet een timer(begin met niet langer dan 2 minuten) en breng je aandacht naar de ademhaling, neem waar dat je inademt en neem waar dat je uitademt, dat is alles. Doe dat 2 minuten. Als je merkt dat je gedachten zijn afgedwaald, dan concludeer je dat met een objectieve geest en vervolgens keer je gewoon weer terug naar je ademhaling.

Wat kan je concluderen uit de oefening? Was het moeilijk of ging het je gemakkelijk af? Hoe was het om te merken dat je gedachten waren afgedwaald? Hoe ging je hier vervolgens mee om? Was je vriendelijk voor jezelf of juist streng?

En hoe voelde je je tijdens de oefening? Ontspannen of gespannen? Geduldig of ongeduldig?

Heb je het idee dat je je gedachten onder controle hebt? Moet je dat van jezelf?

Belangrijk: Observeer steeds wat je in je lichaam voelt bij het waarnemen van emoties. Bijvoorbeeld een verandering van energieniveau, of pijn of druk ergens in het lichaam? Of voel je jezelf misschien verharden of verzachten door een emotie? Waar voel je iets verharden of verzachten?

Kom je deze gevoelens vaker bij jezelf tegen in het dagelijkse leven?

4) Er is een gevoel van...

Deze oefening kan je gedurende de hele dag door even kort uitvoeren, steeds wanneer je er aan denkt. Het is om te leren in nauwer contact te blijven met je gevoelens.

Sluit kort je ogen(ogen open kan ook maar dat is moeilijker) en haal een paar keer even bewust rustig adem. Spreek dan het volgende zinnetje uit(zachtjes of in jezelf):

"Er is een gevoel van....(benoem hier een lichaamssensatie of emotie)"

Bijvoorbeeld: "Er is een gevoel van zware benen" of "er is een gevoel van koude handen" of "er is een gevoel van frustratie en die voel ik vooral in mijn armen."

Belangrijk: Observeer steeds wat je in je lichaam voelt bij het waarnemen van emoties. Bijvoorbeeld een verandering van energieniveau, of pijn of druk ergens in het lichaam? Of voel je jezelf misschien verharden of verzachten door een emotie? Waar voel je iets verharden of verzachten?

Kom je deze gevoelens vaker bij jezelf tegen in het dagelijkse leven?

5) Geef je fysieke lichaam even aandacht in wat het nodig heeft

Respectvol omgaan met fysieke behoeftes is lastig. Vaak zijn we te druk met allerlei dingen om aandacht te hebben voor de signalen van het lichaam. Deze oefening is bedoeld om je even echt af te stemmen op waar je lijf behoefte aan heeft, en dat vervolgens ook te bieden. Probeer dit iedere dag 3x te doen, al is het maar 30 seconden. Langer is natuurlijk prettig.

Ga staan met je ogen dicht(open kan ook maar dat is moeilijker) en voel je lichaam. Voel je voeten op de grond. En ga vanaf daar met je aandacht op reis door je lichaam; langs je benen, je bekken, je billen, je geslachtsdelen, je buik, je rug, je borst, je schouders, je armen, je handen, je nek, je hoofd en je gezicht.

Vervolgens begin je rustig te bewegen op een stretchende of dansende manier en voel welke beweging prettig voelt en geef jezelf dat even cadeau, door dat even met aandacht te doen. Wat wilt je lijf precies?

Misschien wil je jezelf even zachtjes uitrekken of even heftig springen, schudden of gekke bekken trekken, probeer het en doe gewoon wat goed voelt.

Voel even na met gesloten ogen. Hoe was het om je jezelf even aandacht te geven op deze manier? Wat concludeer je?

Belangrijk: Observeer steeds wat je in je lichaam voelt bij het waarnemen van emoties. Bijvoorbeeld een verandering van energieniveau, of pijn of druk ergens in het lichaam? Of voel je jezelf misschien verharden of verzachten door een emotie? Waar voel je iets verharden of verzachten?

Kom je deze gevoelens vaker bij jezelf tegen in het dagelijkse leven?

Coachsessies

Mocht je opvallende dingen tegen komen tijdens de oefeningen en merken dat je behoefte hebt aan meer diepgang of sturing, dan zijn coachsessies hiervoor bij uitstek geschikt.

Alhoewel we onze levensweg deels alleen zullen moeten afleggen, hoeven we niet alleen te zijn en kan hulp van buitenaf bijzonder welkom, behulpzaam en verhelderend zijn! Samen sterk...

Namasté!